FAUNA - STRONA GŁÓWNA

WĄŻ ESKULAPA (Elaphe longissima)

rząd: łuskonośne
rodzina: węże właściwe
długość ciała: do 200 cm

Rzeczywiście niewiele z tego starożytnego ubóstwienia musiało przetrwać do naszych czasów, skoro wąż Eskulapa został prawie doszczętnie wytępiony przez bezmyślnych i żądnych sensacji turystów, a także pasterzy i drwali (mylących go z jadowitą żmiją, w Polsce również chronioną!) oraz przez pozbawionych najmniejszych skrupułów kolekcjonerów-amatorów (czyli miłośników zwierząt w niewoli). Wąż Eskulapa figuruje na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce, wpisano go także do Polskiej czerwonej księgi zwierząt, ponieważ jego obecny status jest w naszym kraju krytyczny. Zachował się on tylko na kilku stanowiskach o charakterze wyspowym, czyli na takich, pomiędzy którymi nie ma łączności (dzikie Bieszczady), pogórze i Beskid Sądecki). Jego stan liczebny nie przekracza dziś w Polsce 100-300 osobników!

Wąż Eskulapa nie posiada gruczołów jadowych. Swoje ofiary, którymi w pierwszym rzędzie są myszy i norniki (a z wielkim apetytem zjada również gady oraz pisklęta), dusi podwójnym skrętem potężnie umięśnionego ciała. Proceder ten ma miejsce zwykle podczas pogodnego, słonecznego dnia i odbywa się wyłącznie na ziemi. Wąż najpierw podpełza niepostrzeżenie do upatrzonej ofiary, a potem odgina ciało do tyłu i z ogromną siłą wyrzuca je do przodu - na ofiarę.

Eskulapa jest znany przede wszystkim z tego, że jest mistrzem wysokościowych wspinaczek. Forsowanie przeszkód w rodzaju owalnych pni, wiotkich gałązek, urwistych skał, czy też kamiennych ruin (starych zabudować w pobliżu których lubi przebywać) nie stanowi dlań żadnego problemu. Jest tak gibki i tak dobrze przystosowany, że radzi sobie nawet z pionowymi ścianami.

Gad ten zamieszkuje widne, prześwitujące lasy liściaste. Najlepiej zaś czuje się na suchym, wygrzanym podłożu i na zarośniętych, oblanych słońcem górskich stokach. Jest gatunkiem wybitnie ciepłolubnym - do tego stopnia, że w Polsce uznawany jest obecnie za pozostałość innej epoki, kiedy to średnia temperatura na terenie naszego kraju była wyższa, a klimat łagodniejszy.

Tradycja kulturalna
Eskulap (znany w Grecji jako Asklepios) był herosem, któremu oddawano cześć boską, bo leczył beznadziejnie chorych, a może nawet wskrzeszał umarłych. Jego metody terapeutyczne stanowiły połączenie nowoczesnej wiedzy lekarskiej i magii. Według wyobrażeń był to brodaty, majestatyczny mężczyzna, z płaską czarką i wężem owiniętym wokół laski.

powrót

Żmija Zygzakowata Jad żmii zygzakowatej jest mieszaniną kilku toksyn o różnorakim działaniu: uszkadzającym układ nerwowy, powodującym martwicę tkanek, zmniejszającym krzepliwość krwi, zmiany rytmu pracy serca. Po ukąszeniu na skórze poszkodowanego pozostają dwie charakterystyczne ranki. Ukąszenie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i osób starszych. Czasem można znaleźć żmije jednokolorowe, np. całe czarne, co nie należy do rzadkości lub miedzianoczerwone, pomarańczowe. Spód żmii zygzakowatej najczęściej jest ciemny lub: szarobrązowy, stalowoniebieski, czarnobrązowy lub czarny. Ciało żmii zygzakowatej jest dość masywne. Głowa spłaszczona, nie jest tak trójkątna jak u innych żmij europejskich Czy żmija może być niebezpieczna dla człowieka? Oczywiście ostrożność nie zawadzi. Należy unikać takich sytuacji, podczas których możemy zostać ukąszeni, np. wybierając się na wyprawę po okolicy, gdzie gatunek ten występuje, warto nałożyć odpowiednie buty. Ale bez przesady - żmija, słysząc zbliżającego się człowieka, zwykle umyka. Kiedy zostaje zaskoczona, może objawić swoje niezadowolenie  poprzez wydawanie charakterystycznego dźwięku - syczenia. Gdy nie poskutkuje to w odpędzeniu natręta, czując się zagrożona, potrafi być agresywna - jednak nigdy nie atakuje bez powodu. Swojej broni - jadowych zębów - żmija używa wyłącznie we własnej obronie, ale przede wszystkim do zdobycia pożywienia (pod tym względem jest dużo bardziej "humanitarna" od nas, ludzi, którzy z całkiem innych pobudek stajemy się agresywni i zadajemy niepotrzebnie ból). Antytoksyna, potocznie surowica - preparat leczniczy zawierający swoiste przeciwciała skierowane przeciwko egzotoksynom wytwarzanym przez niektóre drobnoustroje (np. laseczkę tężca czy maczugowca błonicy) lub jadom węży.  Po raz pierwszy, w roku 1890 Emil von Behring i Shibasaburo Kitasato wykazali, ze antytoksyna błonnicza neutralizuje działanie egzotoksyny i że to działanie daje się przenosić na osobniki, które wcześniej nie uzyskały takiej odporności. Za to odkrycie Behring otrzymał w roku 1901 Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Jeżeli gatunek drobnoustroju nie został zidentyfikowany, podawana jest antytoksyna poliwalentna. Odpowiednie antytoksyny stosuje się m.in. w przypadku podejrzenia zatrucia toksyną dowolnego mikroorganizmu (np. w przypadku podejrzenia zatrucia jadem kiełbasianym (toksyną botulinową, toksyną tężcową, toksyną błoniczą). Dostępne antytoksyny to: antytoksyna tężcowa końska, 3000j.m.; antytoksyna jadu żmij 500j.a.

Radio Widoczek